ئەدەبى کوردیى بە زمانى بێگانە وەک جێگرەوەیەک بۆ زمانى کوردیى

Abstract

   نووسەرى کورد لەگەڵ ئەوەى کە بەرهەمى بە زمانى بێگانە نووسیوە، بەڵام بۆ سەلماندنى ناسنامەیى نەتەوەیی دەستبەردارى کلتوور و داب و نەریت و ژینگەى نەتەوەیی نەبووە، واتە جیاوازى بەرهەمى ئەم نووسەرانە لەگەڵ بەرهەمى بە کوردیى نووسراو تەنیا زمانە. لەم توێژینەوەیەدا، ئێمە مامەڵە لەگەڵ ئەو نووسەرە کوردانەدا ئەکەین، کە بەهۆکارى سیاسیی، یان زاڵبوونى کلتووریى بەرهەمەکانیان بە زمانى بێگانە و بەکەش و هەوایەکى کوردانە نووسیوە، هەر لەبەر ئەمەش بوو توێژینەوەکەمان بە ناونیشانى (ئەدەبى کوردیى بە زمانى بێگانە وەک جێگرەوەیە بۆ زمانى کوردیى ) دەست پێکرد. گرنگی ئەم بابەتە لەوەدا خۆى دەنوێنێت، کە هەوڵمانداوە بۆ ناساندنى هەندێک لەو نووسەرە کوردانەى کە بە زمانی بێگانە ئەنووسن و بەرهەمەکانیان لە رووى ناوەرۆکەوە باسیی کێشەیی کورد و ژیان و کلتوور و ژینگەیى کوردەواریى ئەکەن، ئەم نووسەرانە مەبەستیانە لە رێگەى بەرهەمەکانیانەنەوە، کلتوور و کێشەیى نەتەوەیى کورد بە خوێنەرى بیانیى بگەیەنن. لەم توێژینەوەیەدا بە پشت بەستن بە میتۆدى ( مێژوویی و وەسفی )، هەوڵمانداوە بە شێوەیەکى زانستى تیشک بخەینە سەر ئەم بابەتە و تێڕوانینى قوتابخانە سەرەکییەکانى ئەدەبى بەراوردکاریی و کۆمەڵێک لەو بۆچوونانە بکەینە بنەما، کە تاوەکو ئەمڕۆکە باڵادەستن لەناو لێکۆڵەر و ڕەخنەگرانى ئەم بوارەدا، لەگەڵ ئەوەشدا لەم توێژینەوەدا تووشى کۆمەڵێک گیروگرفت بووینەتەوە، کە زیاتر خۆی لە نەبوونی بیبلۆگرافیایەکیى گشتگیر لە کتێبەکانى مێژووی ئەدەبی کوردیى سەبارەت بەو نووسەرە کوردانەى کە بە زمانى بێگانە ئەنووسن، هەروەها بەدەنگەوەنەهاتنى بەشێک لەو نووسەرانەى کە پەیوەندیمان کردن، بەمەبەستى پرسیارکردن سەبارەت ئەم بابەتە. ئەم توێژینەوەیە گەیشتووە بەو دەرئەنجامەی کەوا نەتەوەی کورد لە مێژووی هەزار ساڵەی خۆیدا بارودۆخێکی سیاسیى و ناجێگیرى هەبووە، ئەم دۆخەش کاریگەریى نەرێنى لەسەر زمان و ئەدەبى کوردیى هەبووە و ئەدەبى کوردیى کەوتۆتە ژێر هەژموونى ئەدەبی وڵاتانى داگیرکەر و نووسەرى کورد لە ژێر فشار و سانسۆردا بوون، بەرهەمەکەى بە زمانى داگیرکەر بنووسێت، لەگەڵ ئەوەشدا زۆر لەو بەرهەمە ئەدەبییە کوردییانەیى، کە بە زمانى بێگانە نووسراون، ئەگەر وەریان بگێڕینە سەر زمانى کوردیى هەست ناکەین وەرگێڕانن، چونکە باس لە کێشەى کورد و کلتوور و ژیانى کوردەواریى دەکەن.