په‌ره‌سه‌ندنی کارگێڕیی ئه‌یاله‌تی شاره‌زوور له 1564-1600زدا لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی مێژوویی-به‌ڵگه‌نامه‌ییه
Keywords:
شاره‌زوور, ئه‌یاله‌ت, سنوور, عوسمانیی, سەفەویی, سه‌ده‌ی شانزه‌هه‌مAbstract
ئه‌یاله‌تی شاره‌زوور؛ پێگه‌یه‌کی ستراتیژیی سیاسیی، سەربازیی، ئابووریی و جڤاکیی له‌سه‌ر سنووره‌کانی خۆرهه‌ڵاتی ئیمپراتۆرێتیی عوسمانیی هه‌بوو، دامه‌زراندنی ئه‌یاله‌تی شاره‌زوور بۆ ساڵی 1564زدا ئه‌گه‌رێته‌وه، که گۆڕانکاریییه‌کی گه‌وره‌ی لە رووی کارگێڕیی له ئه‌یاله‌ته‌کانی خۆرهه‌ڵاتی عوسمانیی هێنایه‌کایه‌وه، بە تەواویی له جیاکردنه‌وه و دیاریکردنی سنووری کارگێڕیی ئه‌یاله‌تی ناوبراو له‌گه‌ڵ ئه‌یاله‌ته‌کانی تری وه‌ک: مووسڵ و به‌غداد دا، لە هەمان کات دا فراوانبوون و به‌رته‌سکردنه‌وه‌ی سنووری کارگێڕیی ئه‌یاله‌تی شاره‌زوور په‌یوه‌ست به گۆڕانکاریییه کارگێڕییه‌کانی ناوخۆی ئیمپراتۆرێتیی عوسمانیی هه‌بووه. گۆڕانکاریی به‌رده‌وام له یه‌که کارگێڕییه‌کاندا له هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌یان تا یه‌کخستنیان له‌گه‌ڵ یه‌که‌یه‌کی تری کارگێڕیی و دواتر دروستکردنه‌وه‌ی، یان له‌یه‌کدابڕاندنی یه‌که‌یه‌کی کارگێڕیی له ئه‌یاله‌تێک بۆ ئه‌یاله‌تێکی تر، یه‌کێک له خه‌سڵه‌ته دیاره‌کانی ئیمپراتۆرێتیی عوسمانیی بووه، بۆ نموونه: هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌یاله‌تی مووسڵ و دواتر جێگیرکردنی له چوارچێوه‌ی کارگێڕیی ئه‌یاله‌تی شاره‌زوور وه‌ک سه‌نجه‌قێک دواتریش هێنانه‌کایه‌‌ی بۆ جارێکی تری وه‌ک: ئه‌یاله‌تی مووسڵ وه‌ک ئه‌یاله‌تێکی سه‌ربه‌خۆ، ئه‌م گۆڕانکاریییانه وه‌ک نه‌ریتێکی ئیمپراتۆرێتیی عوسمانیی به‌رده‌وامی هه‌بووه، هه‌روه‌ها شه‌ڕ و ململانێی ناوخۆی میرنشین و هۆزه‌کانی ناو سنووری ئه‌یاله‌تی شاره‌زوور، هێرش و ململانێی به‌رده‌وامی سەفەویی یه‌کان له‌گه‌ڵ عوسمانیییه‌کان رۆڵی له فراوانبوون و بچووککردنه‌وه‌ی سنووری کارگێڕیی ئه‌یاله‌تی شاره‌زوور له‌ماوه‌ی 1564-1600زدا هه‌بووه، له‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا پرسیاری سەرەکیی ئه‌مه‌یه: ئایا په‌ره‌سه‌ندنی کارگێریی ئه‌یاله‌تی شاره‌زوور چ کاریگه‌رییه‌کی له‌سه‌ر رووداو و گۆڕانکارییه‌کانی ناوخۆ و ده‌ره‌وه‌ی ئه‌یاله‌تی شاره‌زووردا هه‌بووه. ئایا په‌ره‌سه‌ندنی کارگێڕیی عوسمانیی چ کاریگه‌رییه‌کی له‌سه‌ردواڕۆژی ئه‌یاله‌تی شاره‌زووردا به‌جێهێشتووه؟ ئه‌م توێژینه‌وه‌یه بۆ وه‌ڵامی ئه‌م پرسیارانه کۆمه‌ڵێک زانیاریی نوێی زانستیی به ئامانجی ده‌وڵه‌مه‌ندکردنی توێژینگه‌ی مێژوویی کوردستان له ئێستا و داهاتوودا خستۆته‌ڕوو.
